نویسندگان: كلانتری صمد، ادیبی مهدی، ربانی خوراسگانی رسول، احمدی سیروس چکیده: از اواسط دهه‌ی ١٩٦٠ مطالعات و بررسی‌های گسترده‌ای در مورد نوعدوستی و بی‌تفاوتی در روابط اجتماعی انجام شده، امّا انجام چنین مطالعاتی در ایران چندان مورد توجّه نبوده است. هدف از پژوهش حاضر اوّلاً تعیین میزان نوعدوستی - بی‌تفاوتی در جامعه شهری ایران و ثانیاً بررسی ارتباط آن با متغیّرهای همدلی، مسؤولیت‌پذیری و تحلیل هزینه - پاداش مادّی است. این پژوهش به روش پیمایش علی - مقایسه‌ای و طیّ دو مرحله انجام شده است. در مرحله اوّل كه برای تعیین گروه‌های نوعدوست و بی‌تفاوت انجام شد، همدستان پژوهشگر با مراجعه به منازل مختلف، یك صحنه اضطراری ساختگی پدید آوردند و بر حسب عكس‌العملهایی كه افراد نشان دادند به دو گروه نوعدوست و بی‌تفاوت تقسیم شدند. در مرحله دوّم، پرسشگران به همان افراد مراجعه و اطلاعات مورد نیاز را جمع‌آوری كردند. واحد نمونه‌گیری در این پژوهش، خانه‌ها بودند و با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی چند مرحله ای به 384 خانه در نقاط مختلف شهر شیراز مراجعه گردید. ابزار سنجش، پرسش‌نامه‌ای محقّق ساخته و ٣٩ سؤالی بود كه ١٣ سؤال آن جهت سنجش همدلی ١٦ سؤال برای سنجش مسؤولیت‌پذیری و ١٠ سؤال به منظور سنجش تحلیل هزینه - پاداش مادی با سطح سنجش رتبه‌ای از نوع مقیاس پنج بخشی لیكرت، طراحی شده بود. این پرسشنامه با ارزیابی داوران مختلف تعیین اعتبار و با محاسبه آلفای كرونباخ كه ضریب آن برای این سه عامل از ٠.٦٨ تا ٠.٨٢ متغیر و برای كل پرسشنامه ٠.٧٥ بود تعیین روایی گردید. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد: اوّلاً؛ در مواجهه به حالت‌های اضطراری ٧٥.٣ درصد از شهروندان نوعدوست و ٢٤.٧ درصد بی‌تفاوتند. به علاوه گروه نوعدوست در مقایسه با گروه بی‌تفاوت دارای همدلی بیش‌تر، مسؤولیت‌پذیری بیش‌تر و تحلیل هزینه - پاداش مادی كمتر است. یافته‌های این پژوهش با توجّه به نتایج مطالعات پیشین مورد بحث قرار گرفته و نشان داده شده كه با افزایش همدلی، افزایش مسؤولیت‌پذیری و كاهش تحلیل هزینه‌ی پاداش مادّی در بین شهروندان می‌توان «نوعدوستی» را افزایش و بی‌تفاوتی را كاهش داد.
نظرات